گام  چهارم۱

آموزش وارزشیابی درس انشا

درپایه ی چهارم ابتدایی قست اول

گردآوری وتنظیم:حکیم عمرانی سرگروه آموزشی پایه ی چهارم ابتدایی شهرستان مریوان 87-86

پاييز 86

مقدمه

زبان وآموزش آن،به ویژه آموزش زبان رسمی،یکی ازبرنامه هاویادروس اساسی هرنظام آموزشی است.

برای آموزش زبان،دانش آموزان بایدباچهار مهارت اساسی آشنایی یابند.این مهارت هاعبارتنداز:مهارت گوش دادن،مهارت سخن گفتن،مهارت خواندن وبالاخره مهارت نوشتن.

انشا درواقع همان مهارت دانش آموزدرامرنوشتن است که بابه کارگیری واژه هاوکلمات مناسب،جملات وعبارات زیبایی باتوجه به قواعددستورزبان می نویسدوبانوشته ی خوداندیشه ای راارایه می کند.

بین مهارت نوشتن ودیگر مهارت های آموزش زبان فارسی رابطه ی معنی داری وجودداردولذابرای ایجاد مهارت نوشتن به پرورش مهارت درگوش دادن،صحبت کردن،خواندن وتفکرباید توجه کرد.

مهارت درنوشتن انشانشانه ی تکامل درزبان آموزی است واگر فردی نتواند دیده هاوشنیده هاواندیشه های خود رابراساس قواعدنگارش بنویسد،درواقع به هدف زبان آموزی دست نیافته است.

اگردانش آموزی بتواندبابهره گیری ازتمرین  وتلاش فکری درمباحث متعددومتنوع انشاتوان فکری و ذهنی خودراافزایش دهددرمسیر تحصیل،رشدوتعالی بیشتری خواهدداشت.

اصول آموزش انشا:

دانش آموزی می تواند انشای خوبی بنویسدکه:

1-     باواژه هاومفاهیم مختلف آشنا باشد.

2-    باهریک ازواژه هابتواندجملات مناسبی بسازد.

3-    درنوشتن هرجمله نکات دستوری رارعایت کند.

4-    درنوشتن جمله های مربوط به یک متن قواعد نگارش رارعایت کند.

5-   درانشاهای توصیفی وگزارش نویسی بایدمهارت های مشاهده ی دانش آموز تقویت شودتابتواندبا کمک حواس خودموضوع مورد مشاهده راخوب مشاهده کندوآنچه راکه مشاهده کرده یادداشت نمایدوازیادداشت های خودجهت نوشتن انشای توصیفی یاگزارشی استفاده نماید.

6-    بامطالعه ی نوشته های دیگران درباره ی موضوعی  خاص باچه نوشتن وچگونه نوشتن آشنا شود.

7-    به شرکت درجلسات سخنرانی علاقه مند شودونکات مهم آن رایادداشت کند.

8-   ترغیب شودتاپیرامون هرموضوع،مطلبی راکه خوانده ویاشنیده دردفترمعینی یادداشت کند ویا منابعی راکه درآن زمینه،مطالبی نوشته اندمعین سازدتادرفرصت لازم به آن منابع مراجعه کند.

9-     ترغیب شود تامطالبی راکه شنیده یادیده ویاخوانده است به طورشفاهی برای دیگرهمکلاسان خود نقل کندتازبان گفتاری وی تقویت شود.

10-   روش تبدیل شعربه نثربه وی آموزش داده شود.

11-   برای کسب مهارت نوشتن چون هرمهارت دیگر به تمرین وتکرار بپردازد.

       نکاتی پیرامون آموزش انشادرپایه ی چهارم ابتدایی

انجام فعالیت های زیربرای آموزش مطلوب انشابه ویژه پایه ی چهارم ابتدایی توصیه می شود.

1-    ازدانش آموزان بخواهیم اشیاوپدیده های اطراف خودرابه خوبی مشاهده کنندوسپس مشاهدات خودرادرذهن مرتب کرده وبرای بازگو کردن ونوشتن آماده کنند.

2-   برای دانش آموزان داستان یامتنی رابخوانیم وپرسش هایی جهت فعّال نمودن ذهن آنان طرح کنیم.این امرباعث می گرددفراگیران ازنقش فعال خودومشارکت دربحث ونقددرکلاس لذّت ببرند.(می توان ضرب المثل یاحکایت یاشرح واقعه ای رابازگو کردوآنان راتشویق کردتابرداشت خود رابیان کرده یابنویسند.انجام این فعالیت به صورت گروهی علاقه وانگیزه ی دانش آموزان را بیشتر خواهدکرد.)

3-   دانش آموزان رابه طورعملی بااصول علمی پژوهش وتحقیق ومراجعه به منابع اطلاعاتی ومطالعاتی آشناسازیم.(برای این کاربهتراست یک یاچندجلسه ازدرس انشارادرکتابخانه یابه انجام مصاحبه و...سپری کرد.)

4-   به دانش آموزان آموزش دهیم که درنوشتن انشاازواژه های دشوارودورازذهن استفاده نکنند.(در انجام این فعالیت وبرای رسیدن به این هدف بهتراست متن های ساده ازروزنامه ها،مجلات ونشریات و...راانتخاب کنیم.)

5-    دانش آموزان راترغیب کنیم احساساتی راکه مایلند بادیگران درآن شریک باشند،درنوشته ی خود به کاربرندمانند:شادی،محبت،عاطفه،جشن،دوستی و...

6-   ازدانش آموزان بخواهیم ابتداخلاصه ای برای انشای خودبنویسند،سپس نوشته ی نهایی رابا   خلاصه ی خودمقایسه وارزیابی کرده،آنگاه مشخص نمایندکه آیابه هدف موردنظرخوددست   یافته اندیاخیر؟

7-   بانمایش یک فیلم کوتاه(داستانی،کارتون،مستندو...)دانش آموزان رابه نقدنویسی تشویق کنیم تا آنها جملات خود راسازمان دهی کرده ونتیجه ی کلی نقدرابنویسند.

8-   بانمایش یک فیلم یابیان یک داستان به صورت  نیمه تمام ازدانش آموزان بخواهیم فیلم یاداستان رابه سلیقه ی خودکامل کرده،سپس متن کامل شده رابازخوانی کنند.

9-   دانش آموزان راتشویق کنیدتارئوس مطالب خودرابنویسند.نوشتن رئوس مطالب مهارتی است که باید آموزش داده شود.این کاربه بازخوانی نوشته کمک بسیاری می کند،استفاده ازرئوس مطالب دربرنامه ریزی بهبودکیفیت نگارش نقش موثری دارد.

10-  نگارش خوب نیازبه تمرین بسیاردارد.تمریناتی درزمینه ی خلاصه نویسی،بازنویسی، بازآفرینی،خاطرات روزانه،شرح حال نگاری و...دانش آموزان رابه هنرخوب نوشتن آراسته خواهد کرد.

11-   تجدیدنطردرنوشته ی دانش آموزان بسیارمهم است،آنان می توانندبرای مدتی نوشته ی خودراکناربگذارندوبعدبادیدگاه نقادانه (باصدای بلند)برای خودیادیگران بخوانندودرصورت نیاز نوشته ی خودرابازنویسی کنند.

12-   دانش آموزان راتشویق کنیم،تادرویرایش نوشته هایشان باهمکلاسی های خودهمفکری وتبادل نطرکنندوازآنها کمک بگیرند.

13-  شعریااشعار،نمایش،سرود،تئاترو...رابرای بعضی ازجلسات انشاانتخاب کنیم وپس ازخواندن اشعارودیدن نمایش وتئاتروپانتومیم و...ازدانش آموزان بخواهیم تفسیرمفاهیمی راکه برداشت     کرده اندبنویسند.

.... ادامه دارد

منابع:

v      آموزش وارزشیابی درس انشا (دردوره ی ابتدایی) معاونت آموزشی وزارت آموزش وپرورش دفتر آموزش عمومی چاپ دوم تیر 1378

v      دستورالعمل دفتر برنامه ریزی وتالیف کتب درسی شماره 5/0/94/10/5/101 مورخ 14/12/75