گام چهارم                3

دانستنی هایی برای معلم     درباره ی دنياي گياهان(قسمت اول)

     

گردآوری وتنظیم:حکیم عمرانی سرگروه آموزشی پایه ی چهارم ابتدایی شهرستان مریوان 88/87

د نياي گياهان

گياهان: براي آسان شدن كار مطالعه گياهان روي كره زمين طبقه بندي آن ها ضرورت دارد.پيكر گياهان از سلول ساخته شده است.سلول ها به غذا واكسيژن نياز دارند تا بتوانند به زندگي خود ادامه دهند، توليد مثل كنند و باعث رشد گياه شوند.در گياهان دستگاهي مانند دستگاه گوارش و تنفس جانوران وجود ندارد.تشخيص گياهان هميشه آسان نيست زيرا در بعضي از آنها ريشه، ساقه و برگ وجود ندارد.ارسطو گياهان را بر اساس نوع ساقه به سه دسته تقسيم بندي كرد.

1- درخت ها: گياهاني كه يك ساقه چوبي دارند.
2- درختچه ها: گياهاني كه چند ساقه چوبي دارند.
3-علف ها: گياهاني كه ساقه نرم دارند.
لينه گياهان را براساس شكل و ساختمان گل و دانه تقسيم بندي كرد.روش تقسيم بندي لينه بسيار دقيق بود و امروزه هم مورد استفاده قرار مي گيرد.امروزه گياهان را بر اساس داشتن يا نداشتن آوند طبقه بندي مي كنند.آوندها مسير حركت مواد مختلف در گياهانند.بيشتر گياهان را گياهان گل دار تشكيل مي دهند و گوناگوني سرخس ها و بازدانه ها كمتر ازآنهاست.خزه ها گروه كوچكي از گياهان به شمار مي آيند.
تقسيم بندي گياهان

 بدون آوند و بدون دانه: مثل خزه ها
 بدون دانه مثل سرخس گياهان آوند دار

 مخروط دار(باز دانه) مثل كاج و سرو
 دانه دار گل دار(نهان دانه) مثل اكثرگياهان
خزه ها ريشه، ساقه و برگ واقعي ندارند.در گياهان مخروط دار يا بازدانه، دانه ها روي پولك مخروط ها قرار دارند.در گياهان گل دار يا (نهان دانه)،دانه در داخل ميوه پنهان است.
خزه ها:خزه ها رشته هاي باريكي دارند كه به جاي ريشه عمل مي كند.خزه ها اجزاي كوچك و سبز و برگ مانندي دارند كه دور بخشي به شكل ساقه قرار گرفته اند.خزه ها به جاي آنكه از رشد دانه به وجود آيند از رويش هاگ حاصل مي شوند.
هاگ:هاگ سلولي است كه مي تواند به تنهايي رشد كرده و جاندار كاملي را تشكيل دهد.اگر  هاگ هاي خزه پس از پاره شدن هاگدان در جاي مناسبي قرار گيرند رشد كرده و خزه جديدي را به وجود مي آورند.خزه ها آوند ندارند.خزه ها هميشه به طور گروهي مي رويند و نمي توان آن ها را به صورت تنها يافت.خزه ها فقط در جاي مرطوب زندگي مي كنند.انواع مختلفي از خزه ها در گيلان و مازندران در جنگل ها و روي تنه بعضي از درختان وجود دارند.سرخس ها: سرخس ها ريشه، ساقه و برگ دارند اما گل نمي دهند.سرخس ها مانند خزه ها با هاگ زياد مي شوند.سرخس ها مخصوص مناطق مرطوب اند و به طور طبيعي در جنگل ها ي شمال ايران وجود دارند.محل زندگي سرخس ها:1- به طور طبيعي در جنگل هاي شمال ايران زندگي مي كنند.2-گاهي در كنار استخرها، جوي ها و اطراف چاه ها مي رويند.هاگينه مجموعه هاگدان ها است.هاگينه مجموعه هاگدان هايي است كه در داخل هر كدام تعداد بسيار زيادي هاگ وجود دارد.محل توليد هاگينه:در پشت برگ هاي سرخس.نحوه توليد هاگينه:در ماه هاي معيني از سال در پشت برگ سرخس ها لكه هاي زردي ايجادمي شود كه پس از مدتي به صورت برآمدگي هاي قهوه اي رنگي به نام هاگينه در مي آيند.اگر هاگ هاي سرخس در جاي مناسب و مرطوب بيفتند  تبديل به سرخس جديد مي شوند.
بازدانه ها: در گياهان مخروط دار يا بازدانه، دانه ها روي پولك مخروطها قرار دارند.قديمي ترين درختان امروزي از بازدانه ها هستند (سن بعضي از اين درختان را تا پنج هزار سال هم تعيين كرده اند.)
مثال براي بازدانه ها :كاج و سرو
كاج: كاج ها تقريبا در همه سال سبز هستند زيرابرگ هاي آنها مثل درختان ديگردرپاييز زردنمي شود. كاج ها و سروها گل نمي دهند اما به جاي آن مخروط هايي دارند كه دانه ها در درون آن ها رشد مي كنند به همين علت به آنها مخروط دار مي گويند.نام ديگر بازدانه ها گياهان مخروط دار است.به بازدانه ها گياهان مخروط دار هم مي گويند زيرا به جاي گل مخروط هايي دارند كه دانه ها درون آنها رشد مي كنند.
انواع مخروط:1- مخروط نر2- مخروط ماده
درخت كاج:درخت كاج از جمله مهم ترين درختان هستند.بخشهاي مورداستفاده درخت كاج:1-چوب كاج 2- چوب و شيره كاج.موارد مصرف چوب درخت كاج:1-تهيه كاغذ 2- توليد تيرهاي پايه سيم برق و تلفن3- تهيه تخته لازم براي بسياري از كارهاي نجاري و جعبه سازي.موارد مصرف چوب و شيره درخت كاج:تهيه مواد صنعتي مختلف مثل1-فیلم عكاسي2-الكل3- استون 4- مواد لازم براي تهيه صابون، رنگ و بعضي داروها
نهان دانه ها:در گياهان گل دار يا (نهان دانه) دانه در داخل ميوه پنهان است.تمام بوته ها و درختاني كه گل مي دهند در گروه گياهان گل دار يا نهان دانه هستند.گياهان گل دار فراوان ترين و گوناگون ترين گياهان روي زمين هستند.نهان دانه ها ريشه، ساقه، برگ، گل، ميوه و دانه دارند.
انواع نهان دانه ها:1- تك لپه اي ها 2-دو لپه اي ها.بيش تر بدانيد:مقايسه تك لپه اي ها و دو لپه اي ها 1-از نظر اجزاي گل:در تك لپه اي ها تعداد اجزاي گل مضربي از 3 است.در دولپه اي ها تعداد اجزاي گل مضربي از 2 يا 5 است.2-از نظر نحوه قرار گرفتن آوند ها در برش عرضي ساقه:در دولپه اي ها روي يك دايره در تك لپه اي ها روي چند دايره3- از نظر رگبرگ ها:در تك لپه اي هاموازي هم هستند.در دو لپه اي ها غير موازي اند. 4-از نظر دانه:در تك لپه اي ها دانه يك قسمتي در دولپه اي ها دانه دو قسمتي انواع اندام هاي گياهان نهان دانه:1-اندام هاي رويا 2 – اندام هاي زايا
اندام هاي گياهان دانه دار:اندام هاي رويا:اندام هاي رويا اندام هايي هستند كه در رشد گياه موثرند. اندام هاي رويا شامل ريشه،ساقه وبرگ مي شوند. وظيفه اندام هاي رويا:با جذب آب و موادلازم و انتقال آنها به سلول هاي غذا ساز و سپس رساندن مواد غذايي ساخته شده به همه سلول هاي گياه باعث رشد آن ها مي شوند.
اندام هاي زايا:اندام هاي زايا شامل گل و ميوه مي شوند.اندام هاي زايا وظيفه تشكيل دانه و پراكنده شدن آن براي رشد گياه جديد را به عهده دارند.
ريشه:وظيفه ريشه:1-كار اصلي ريشه جذب آب و مواد لازم براي غذاسازي گياه در برگ است.
 2-ريشه گياه را در خاك محكم نگه مي دارد.
محل ريشه ها:ريشه ها متناسب با نوع گياه و نوع محيط در سطح خاك پخش مي شوند يا آنكه به اعماق آن فرو مي روند.گاهي ممكن است ريشه ها در آب يا هوا قرار داشته باشند.
تاركشنده: ريشه گياه به كمك تارهاي كشنده كه مانند مو هستند آب و مواد معدني را جذب مي كند و آن ها را به برگ  مي رساند. .................ادامه دارد.                                               

منبع:سایت آموزشی علم ایران